Toekomstvisie 2023 - 2033 Toekomstvisie 2023 - 2033
          


De kerkenraad heeft in de maanden die achter ons liggen een notitie geschreven over de toekomst van onze gemeente Het Vierhuis. Wij vinden dat we als gemeente moeten nadenken over hoe wij die toekomst voor ons zien en welke beslissingen we zouden willen nemen.

Wij vragen u deze notitie goed en kritisch door te lezen. Na de kerkdienst in Lewedorp op 19 november 2023 houden we een gemeentebijeenkomst. We willen dan graag met u in gesprek gaan over deze notitie, want toekomstbeleid willen we graag zo breed mogelijk gedragen weten.
We hopen dan ook dat zoveel mogelijk gemeenteleden die dag met ons willen meedenken om samen te bedenken hoe wij de toekomst voor ons zien.

Met vriendelijke groet,
De kerkenraad



 
  1. INLEIDING
“Onze identiteit ontlenen we niet aan een gebouw
Van hout en steen,
Maar aan de kracht van Gods geloof in ons”

De kerk is, zeker in onze maatschappij, in verval. Veel sterft af en verdwijnt: de gemeenten worden klein en kwetsbaar, gebouwen worden afgestoten, nieuwe vormen van gemeente-zijn worden gezocht. En we kunnen ons afvragen: wat is onze identiteit? Wat stelt ons geloof nog voor en waar dient het toe? Houden we ons niet vast aan een illusie?

‘Wat is onze identiteit?’ is een vraag die in een tijd vol veranderingen de gemeenten bezighoudt. In het proces op weg naar samenvoeging is die vraag ook in onze gemeente dikwijls gesteld. De bijbel nodigt ons uit om onze identiteit niet te zoeken in onszelf, in onze gewoontes en gebouwen, in onze cultus, onze eredienst. Ze wijst ons erop dat de identiteit van de gemeente is in de liefde van God die ons in Christus is geopenbaard. God roept mensen in zijn dienst. In dat vertrouwen mogen en kunnen wij gaan in het spoor van Christus. Wij weten ons geroepen en gedragen. In dat vertrouwen nodigen wij u in deze notitie uit om met de kerkenraad na te denken over wat ons met het oog op de toekomst te doen staat met de middelen die ons ter beschikking staan.

Hij die ons in zijn dienstwerk heeft gewild,
die het gewaagd heeft onze hand te vragen;
die ons uit angst en doem heeft weg getild
en ons tot hier op handen heeft gedragen;
Hij die verlangen wekt, verlangen stilt –
vrees niet, Hij gaat met ons, een weg van dagen.
 
  1. PASTORAAT, OP WELKE WIJZE WILLEN WE DIT INVULLEN?
De kern van pastoraat is omzien naar elkaar in de naam van Christus. Het is de hulp die we elkaar bieden om de weg met God te gaan, in alle omstandigheden van het leven. 
Het woord ‘pastoraat’ is afgeleid van het woord ‘pastor’. Dat betekent ‘herder’. Dat roept onmiddellijk allerlei Bijbelse beelden en teksten op, waarin over de herderlijke zorg van God en Jezus wordt gesproken. In het artikel gaat het ook over de visie op pastoraat en pastoraat in de Bijbel.
Citaat website PKN mei 2023

2.1 Doelgroep
In gehoorzaamheid aan de pastorale opdracht van de gemeente weten wij ons geroepen om te zien naar alle leden van de gemeente, zowel de meelevende leden als degenen die zich aan de rand bevinden, en naar ieder mens die een beroep doet op pastorale zorg vanuit de gemeente (zie ook ordinantie 8.4.2 kerkorde).
2.2 Uitvoerenden
Pastorale zorg krijgt gestalte in het leven van de leden van de gemeente in omzien naar elkaar en naar anderen die dit behoeven. Predikanten en ouderlingen zijn als ambtsdragers geroepen deze onderlinge pastorale zorg te bevorderen. Ook dragen zij in de gemeente de verantwoordelijkheid voor hen die specifieke zorg behoeven. Dat laatste kunnen zij niet doen zonder steun van de gemeenteleden, die situaties waarin specifieke zorg nodig is aan de ambtsdragers doorgeven.
2.3 Wie wat en waar?
In onze gemeente zijn nu te weinig ouderlingen beschikbaar om samen met de predikant gestructureerd bezoekwerk op te zetten, waarbij alle adressen in de gemeente met enige regelmaat worden bezocht. Ook ontbreken hiertoe voldoende bezoekmedewerkers.
Wel prijzen we ons gelukkig met pastorale contactpersonen die bezoeken afleggen, zoals kennismakingsbezoeken bij binnenkomst in de gemeente en het bezorgen van attenties.
Deze contactpersonen zijn de ogen en oren van de gemeente op pastoraal gebied. Tweemaal per jaar komen zij voor overleg en toerusting bij elkaar. Ook is er in Nieuwdorp iedere woensdagmorgen een koffiemorgen voor mensen uit de hele gemeente. Er zijn vrijwilligers die namens de gemeente zich inzetten bij de kerkdiensten in de twee verzorgingshuizen. Pastoraat door ouderlingen en predikant beperkt zich noodgedwongen tot crisispastoraat en bijzondere gelegenheden. Groothuisbezoeken zijn een mogelijkheid om grotere groepen te bereiken, maar de interesse hiervoor is minimaal.
Contactmomenten in onze gemeente zijn er bij gezamenlijke maaltijden, zoals Paasontbijt voor de hele gemeente en kerstviering voor ouderen. Ook een bloesemtocht voor ouderen is vorig jaar (2022) heel goed ontvangen. Bij open kerk, monumentendag en plantjesmarkt is er ontmoeting van gemeenteleden en niet-gemeenteleden in de kerk.
Voor, tijdens en na de eredienst welke veelal op zondag wordt gehouden, komen veel gemeenteleden met elkaar in contact. De eenheid en (gewoonten) zoals het koffiemoment na de dienst, is zeer waardevol voor ons als gemeente.
2.4 Wat willen we?
We willen graag het bestaande continueren, zowel het bezoekwerk als de bovengenoemde activiteiten voor de hele gemeente. We zien door schaarste aan vrijwilligers geen reële mogelijkheden tot uitbreiding van bezoekmedewerkers en bezoekouderlingen.
We willen voor de toekomst meer inzetten op contactmomenten en activiteiten voor de hele gemeente. We denken aan een gemeentelijk uitstapje met bus of auto’s (schoolreisje voor de gemeente, vergelijkbaar met wat Borssele in het verleden deed), een gespreksgroep met mensen tussen de 30 en 50 jaar en het vieren van verjaardagen van 75-plussers).
Om in contact te blijven met onze gemeenteleden die niet meer zelfstandig naar de kerk kunnen komen en gaan, willen we graag met de verjaardagen uitnodigen om na de kerkdienst samen te komen. De verbinding met onze gemeenteleden wordt gehouden door hulp aan te bieden zoals het halen en brengen naar de kerk, en het opzetten van de beeld en geluid streamingsdiensten via het internet.
Ook willen we graag de verjaardag festiviteiten vieren met alle gemeenteleden en deze laten rouleren over de dorpshuizen van de vier kernen van Het Vierhuis. De organisatie zou gedragen kunnen worden door predikant, ouderling, diaken en vrijwilligers. Verder willen we inspelen op initiatieven vanuit de omgeving, om onderlinge ontmoeting en verbinding te bevorderen. Ook bij de burgerlijke gemeente Borsele zijn deze plannen in de maak om in De Kraayert ontmoetingsmomenten voor de (ouderen) gemeenschap te organiseren.
2.5 Aandachtspunt
Dat mensen, zowel organisatoren als deelnemers, dingen kunnen doen waarvan ze enthousiast worden.
De vraag naar de (nabije) toekomst is hoe het verder kan en wat we met elkaar verder willen en wat daarbij de minimale wensen zijn van onze leden, wensen die we kunnen vervullen?
 
  1. HOE ZIEN WIJ ONZE VOORGANGER(S) IN DE TOEKOMST?
Onze huidige voorganger, ds. Marjo Wisse, is voltijd in dienst van onze gemeente. Begin 2023 is onze kerkelijk werker, mevr. Mathilde Meulensteen vertrokken naar een andere gemeente. Zij was voor 0,2 fte aan onze gemeente (incl.  Oudelande) verbonden en we hebben deze formatieruimte niet opnieuw ingezet. Met steun van de CCBB overigens, want financiële ruimte is er niet.
Naar verwachting zal ds. Marjo Wisse over ca 4 jaar (2027) met emeritaat gaan. De vraag is op welke manier we om willen gaan met het aanstellen van een predikant of kerkelijk werker? Kiezen we voor een predikant of kerkelijk werker, en dan met welke taakomvang? Hoe lang is onze gemeente uit financieel oogpunt gezien nog levensvatbaar?  Sluiten we ons (wellicht noodgedwongen) aan bij een andere gemeente om samen met hen een voorganger te beroepen/ aan te stellen? Of valt de keuze op een verdere fusie met andere gemeente(n) waar we de zittende voorganger als dominee/ kerkelijk werker krijgen?
De kerkenraad laat weten hier zich hier binnenkort over te gaan beraden. Nu wij nog de financiële middelen hebben om onze gemeente te besturen willen wij niet afwachten totdat wij hier niet meer toe instaat zijn en ons een keus wordt opgedragen door de landelijke kerk.
Allemaal overwegingen en vragen. De kerkenraad wil graag weten hoe de visie op dit alles is van onze gemeenteleden?
 
  1. GEBOUWEN EN DUURZAAMHEID: WAT WILLEN WE MET ONZE KERKGEBOUWEN OVER DRIE JAAR? EN DAARNA?
We weten dat we de kerkgebouwen niet oneindig kunnen gebruiken. De kerk en consistorie van Lewedorp kan nog gratis worden gebruikt tot 2026, de Bethelkerk van Nieuwdorp nog 10 jaar na de renovatie en ingebruikname tot 2035, de Catharinakerk in Borssele nog 4 jaar tot 2028 en de Petruskerk van ’s-Heer Arendskerke is nog de vraag. De Petruskerk is de enige kerk samen met de Pastorie van ’s-Heer Arendskerke die nog in ons bezit is.
Na deze bovengenoemde data is het de vraag of wij als gemeente belang hebben bij het gebruik ondanks het feit dat het extra kosten met zich meebrengt. Of zullen we op termijn van 4 kerkgebouwen over gaan naar het gebruik van 3, en uiteindelijk 2, 1 of zelfs geen gebouwen meer in eigendom hebben?
Volgens de informatie van nu houden we na 2026 slechts 2 kerkgebouwen over. In Nieuwdorp mogen we nog tot ca 2035 de vernieuwde kerkruimte “om niet” gebruiken. De Catharinakerk te Borssele en de kerk te Lewedorp worden na deze datum niet meer door ons gebruikt voor de wekelijkse erediensten. Sterker nog, de laatste eredienst te Borssele was op 20 augustus 2023.
De Petruskerk te ’s-Heer Arendskerke blijft als enige gebouw samen met de Pastorie vooralsnog ons eigendom. Echter vraagt dit monumentale gebouw wel om veel en duur onderhoud. Daarnaast moeten we stil staan bij diverse duurzaamheidsmaatregelen, het energie gebruik en eventuele aanpassingen om het gebouw rolstoelvriendelijk te maken. Ideeën en hulp is gevraagd aan de gemeente Goes in verband met het nemen van duurzaamheidsmaatregelen aan het gebouw en tevens over het energiegebruik.  De rolstoeltoegankelijkheid en het realiseren van een invalidentoilet wordt eveneens meegenomen. Een snelle scan zal worden gemaakt door bureau Marsaki over de mogelijkheden om het gebouw te verduurzamen. De grote vraag is steeds of we de Petruskerk wel moeten aanpassen als onze financiële middelen jaarlijks zo fors afnemen en we nu al het onderhoud niet passend in de begroting kunnen opnemen.
Kortom: Hoeveel geld kunnen en willen we nu, gezien de onzekere toekomst van onze gemeente besteden aan verduurzaming en verbetering van de Petruskerk?
Ook dit antwoord hopen we deels te vinden in het overleg met onze gemeenteleden.
 
  1.  FINANCIËN
Zowel Kerkelijk als Diaconaal, wat willen en kunnen we? Worden we genoodzaakt onder landelijk toezicht te komen?
Jaarrekening van de kerkrentmeesters over 2022 is besproken met de kerkenraad.
Het opstellen van een meerjarenraming kan ons meer inzicht geven op wat er op termijn (nog) mogelijk is.
De toelichting op de jaarrekening 2022 College van Kerkrentmeesters:
In de kerkenraad vergadering van 22 maart 2023, heeft Adri Rottier ons uitleg gegeven over de balans van Het Vierhuis. Geschat wordt dat we circa 7 à 8 jaar op deze voet verder kunnen. Indien we grond en of de pastorie verkopen, kunnen we dit nog iets langer volhouden. Een groter gevaar is echter de vermindering van het aantal leden. Indien onze gemeente te klein wordt, zullen we moeten nadenken over samenwerking en/of andere vormen van gemeente zijn. Hierover heeft Adri contact gelegd met dhr. Foort Groenleer van het CCBB. Maatregelen kunnen ook nodig zijn wanneer een college onderbezet is. (Zoals nu het geval is bij de diaconie)

Resultatenrekening 2022
Evenals in voorgaande jaren sloten wij de boeken met een fors negatief resultaat. Het tekort over 2022 bedroeg € 67.505. Dat is wel wat beter dan in het voorafgaande jaar (€ 82.812). In de komende vijf/zes jaren lopen, naar verwachting, de tekorten weer verder op. Dit als gevolg van prijsstijgingen en afname van het ledenbestand.
We nemen eenieder graag mee in onze hierboven beschreven financiële positie. Het mag duidelijk zijn dat het geschetste scenario ons niet vrolijk stemt. 
 
  1. DIACONAAT
Onze diaconie kampt met onderbezetting. We zoeken momenteel naarstig naar leden die het College van Diakenen willen komen versterken. Naast het volledige ambt van diaken bestaat ook de mogelijkheid om diaconaal – rentmeester te worden. Zij zijn lid van het College van diakenen en wonen de vergadering van de diaconie bij, maar zij zijn geen lid van de kerkenraad en doen geen dienst in de kerkdiensten. De kerkorde stelt wel dat het college van diakenen in de meerderheid moet bestaan uit diakenen die dienstdoen. Het streven is om het college van diakenen te versterken met minimaal één diaken en 2 diaken-rentmeesters. Totaal 5 leden zou mooi zijn.
Op financieel vlak is er sprake van een welgestelde diaconie. Er zijn behoorlijk wat gronden in bezit, waarvan het grootste deel is verpacht en daarnaast is er voldoende geld om steeds aan passende goede doelen te kunnen doneren.
Kerkordelijk is vastgelegd dat er geen geldmiddelen van het college van diakenen richting het college van kerkrentmeesters mogen gaan. Het diaconale geld is bedoeld voor de minder bedeelden en missionair werk in en buiten onze regio en ons land. En het mag dus niet gebruikt worden om de eigen gemeente financieel te ondersteunen.

Wanneer onze gemeente zou ophouden te bestaan, is er ook geen diaconie meer. In dat geval zullen alle middelen van de diaconie komen te vervallen aan de classis (ook weer de diaconale afdeling daarvan). Mocht dit gebeuren dan hebben we geen zeggenschap of enige regie meer over wat er met die middelen gebeuren gaat. Zonder meer zullen er dan vele mooie doelen worden gesteund, maar het zou toch mooier zijn om nu zelf deze middel op een positieve wijze in te zetten? Het vermogen in grond en geld van de Diaconie zou je nu als “dood” geld kunnen bestempelen. Geld dat in feite stil blijft staan zonder dat er iets mee gedaan wordt. Natuurlijk steunt de diaconie veel passende doelen, maar die worden gerealiseerd met slechts een klein deel van de financiële mogelijkheden. Hoe zou je het grotere vermogen meer “levend” kunnen maken?

            6.1 Ideeën en investeren in de toekomst
We denken als Diaconie en binnen de gehele kerkenraad na of het wellicht mogelijk is om een deel van de verpachte gronden te verkopen om met dat geld kleine woningen te realiseren ten behoeve van minder bedeelden. Dat zou dan ergens binnen onze kerkelijke gemeentegrens plaats kunnen vinden. Hoe mooi kan het zijn dat we als protestantse gemeente Het Vierhuis iets dergelijk kunnen opzetten? Mensen die het buiten hun schuld moeilijk hebben zouden dan een woning kunnen huren tegen een relatief laag bedrag. De diaconie zal weliswaar huur ontvangen maar zonder enig winstoogmerk.
Een speciale werkgroep met deskundigen van binnen en eventueel wanneer nodig van buiten onze gemeente kan een dergelijke opdracht oppakken en realiseren. Met natuurlijk goed vooraf opgestelde voorwaarden. De diaconie blijft als eindverantwoordelijke.
Wel is de kerkenraad het eens dat er werkgroep wordt gevormd die deze mogelijkheden gaat bestuderen. Deze werkgroep zal medio 2023 – 2024 aan de slag gaan met de bovengenoemde ideeën.
Wat vindt u van een dergelijke diaconale manier van “goed doen”?
De kerkenraad hecht erg veel aan wat binnen onze gemeente leeft. Dus geef uw mening, dat houdt ons scherp….
Houden we ons aan het oude vertrouwde of durven we ook verder te kijken en soms risico’s te nemen? In de Bijbel staat het mooi verwoord in de gelijkenis van de heer die zijn 3 knechten elk een gelijk geldbedrag geeft. Na lange tijd moesten de knechten rekenschap geven aan hun heer en degene die met het geld had gezorgd voor goede investeringen werd als voorbeeld gesteld.
 
  1. ARCHIEF
Hoe gaan wij om met het opslaan van de archieven en op welke manier?
Gelukkig is een werkgroep vanuit onze gemeente erg actief om alle stukken van het verleden en zaken die nog komen goed te archiveren. Een plicht aan onze leden en aan wie later zich met ons kerkbestaan bezighoudt. Vanuit de historie vallen veel lessen te leren en laten we hieraan volop onze medewerking geven. Het laatste werk is het archief van de Petruskerk. Omvangrijk maar heel erg de moeite waard om alle stukken goed te ordenen. Dit alles in overleg met de archivaris van de gemeente Goes en de gemeente Borssele.
 
  1.  BESTUURLIJK
De vraag dient zich opnieuw aan: Gaan we weer een samenwerking met een andere gemeente aan of stevenen we af, door fusie(s,) op één regionale Bevelandse gemeente??
Het is goed om hierover na te denken en ons er ook van te vergewissen dat deze situatie wellicht sneller zich zal aandienen dan we denken. Hebben we in dat geval onze visie klaar?
Naast de uitdagingen die onze gebouwen (ons gebouw) ons stellen (stelt) en de financiën, is het ook steeds moeilijker om geschikte en bereidwillige ambtsdragers te krijgen. Onze fusie lag deels ten grondslag aan dit probleem, maar opnieuw blijken ambtsdragers schaars.
De drie meest zorgelijke zaken die we u noemen zijn:
  • Het ledental dat afneemt doordat ouderen ons ontvallen en jongeren er te weinig bij komen.   (Zie de bijlagen aangereikt door Laban Knulst over het verloop van ons ledental)
  • De financiën worden minder door het terugvallen van kerkelijke bijdragen zoals Kerkbalans.
  • De bezetting van de colleges en het vereiste aantal ambtsdragers is onvoldoende en blijft problematisch.
De vragen zijn:
  • 1e Moeten we oplossingen zoeken in verdere vormen van samenwerking en/ of fusies? En zo ja welke gemeenten komen daarvoor in aanmerking, of worden wij wellicht benaderd door een andere gemeente(n)?
  • 2e Zoeken we toenadering tot de 5 gemeenten waar we in het verleden het zo geheten “Dompe” overleg mee hadden? Dat zou kunnen, maar dan hebben we het over eveneens kleine gemeenten die met dezelfde problemen kampen als wij.
  • 3e Of … moeten we omzien naar grotere gemeenten zoals Heinkenszand of Goes?
    Er dient onderzocht te worden wat haalbaar is en wat voor meerdere jaren perspectief kan bieden. De RK parochies op De Bevelanden krimpen sterk en ook zij zullen zich op termijn moeten neerleggen bij het feit dat Goes de enige Parochie is die nog rest. Bij hen beslist het Bisdom.
  • 4e Echter wel met een helder doel: Kerk zijn en kerk behouden voor onze leden op De Bevelanden. Wat is uw mening hierover?

Oktober 2023,
Notitie Toekomstvisie of Toekomstperspectief 2023 - 2033
Opgesteld door de kerkenraad van Het Vierhuis
 
terug